W trosce o właściwe przygotowanie do małżeństwa i życia rodzinnego w Diecezji Płockiej
1. Obrzędem posypania głów popiołem rozpoczęliśmy w minioną środę wielkopostną drogę pokuty, która daje sposobność do odnowy ducha wiary i umocnienia wierności Ewangelii. Z takim wewnętrznym nastawieniem chcemy zmierzać ku Wielkanocy i otwierać serca na wezwanie naszego Pana: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1, 15).
Rozpoczęty Wielki Post stanowi dla mnie dogodną okazję, aby zapukać do drzwi Waszych wspólnot parafialnych, a szczególnie do Waszych domów rodzinnych. Pragnę podzielić się z Wami moją troską o małżeństwo i rodzinę. Dostrzegam bowiem, zapewne podobnie jak i Wy, że przemiany zachodzące w świecie, również w naszej Ojczyźnie, nie zawsze – niestety – oddziałują korzystnie na życie rodzinne. Budzi to niepokój i domaga się zdecydowanego przeciwdziałania ze strony Kościoła. Dali temu wyraz biskupi polscy, ogłaszając w ubiegłym roku obszerny dokument pt. „Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie”.
Wspólnota Kościoła nie może być jedynie biernym obserwatorem tych zjawisk. Ewangelia rodziny i życia małżeńskiego pozostaje nadal aktualna i musi być głoszona z całą mocą i zapałem. Konieczne jest także podjęcie nowych, konkretnych działań. Dlatego zatroskany o przyszłość małżeństw i rodzin w naszej diecezji poleciłem przygotować specjalny dokument, który nosi tytuł, „Instrukcja o przygotowaniu do małżeństwa i życia rodzinnego w Diecezji Płockiej”. Chciałbym go Wam w tym liście, Drodzy Diecezjanie, przedstawić.
2. Dziś, w I Niedzielę Wielkiego Postu, liturgia słowa przybliża nam wymowny fragment Ewangelii, kiedy to „Jezus pełen Ducha Świętego powrócił znad Jordanu i czterdzieści dni przebywał w Duchu na pustyni, gdzie był kuszony przez diabła” (Łk 4, 1). Stanowcza postawa Mesjasza, wobec każdej pokusy szatana, jest dla nas przykładem, zachętą i źródłem mocy do odważnego i zdecydowanego odrzucania wszelkiego zła w życiu zarówno osobistym, jak i społecznym.
Dobrze wiemy, że człowiek, prócz własnej pożądliwości i skłonności do złego, doświadcza również pokus ze strony szatana. Nieraz lekkomyślnie ulega zwodniczym jego podszeptom, a później doznaje gorzkiego rozczarowania. Dlatego podczas Wielkiego Postu mamy wyjść na «pustynię», by razem z Jezusem stawić czoło złemu duchowi i go pokonać. Możliwe to będzie przede wszystkim dzięki codziennej modlitwie, częściej przyjmowanym sakramentom, uważnemu wsłuchiwaniu się w Słowo Boże i podejmowaniu uczynków pokutnych. Tak przeżywane dni Wielkiego Postu staną się terenem nie tylko duchowego zmagania, ale i czasem wewnętrznej przemiany, której źródłem będzie Boża Miłość rozlana w sercach naszych przez Ducha Świętego.
Duchowa walka, jak wiemy, trwa nade wszystko w sercu człowieka, ale obejmuje ona również inne obszary naszego życia. Jednym z nich jest rodzina i życie małżeńskie. „Znajdują się one obecnie – jak pisał Jan Paweł II – pośrodku tego wielkiego zmagania pomiędzy dobrem a złem, między życiem a śmiercią, między miłością a wszystkim, co jest jej przeciwieństwem” (List do rodzin, nr 23).
Możemy dziś zatem mówić o swoistym „kuszeniu” współczesnego człowieka polegającym na zakwestionowaniu tradycyjnego modelu małżeństwa i rodziny przez różne instytucje, organizacje międzynarodowe, partie polityczne czy media. Podważa się samą wartość małżeństwa i rodziny. Poddaje w wątpliwość jej zadania, proponując fałszywe alternatywy i domagając się uznania ich przez gremia ustawodawcze. W ten sposób niszczy się podstawową komórkę życia społecznego, zadaje głęboką ranę wielu osobom oraz wyrządza szkody, często niepowetowane.
3. Rodzina przeżywa też swoje wewnętrzne kryzysy: brak zgody między małżonkami, alkoholizm – należący do najczęstszych patologii życia rodzinnego w Polsce, społeczne przyzwolenie na rozwody i dramat przemocy w rodzinie. Jakże nie wspomnieć tu o matkach samotnie wychowujących dziecko, o narkomanii dotykającej ludzi młodych, o słabnących więziach rodzinnych wskutek wyjazdu za granicę za pracą. Problemem wielu rodzin jest niepokój związany z realnym brakiem zabezpieczeń finansowych, czy perspektywą utraty pracy.
Ten zły klimat panujący wokół rodziny oddziałuje szczególnie na ludzi młodych, którzy myślą o małżeństwie i życiu rodzinnym. Nie łatwo jest im z odwagą i nadzieją patrzeć na swoją przyszłość, marzyć o udanym życiu małżeńskim. Wielu młodych niejednokrotnie boi się małżeństwa, boi się wypowiedzieć słowa „przyrzekam miłość, wierność i uczciwość małżeńską”.
4. Stąd w naszych czasach, szczególnie ważną kwestią staje się odpowiednie przygotowanie ludzi młodych do małżeństwa i życia rodzinnego. Dlatego opracowana została na potrzeby naszej diecezji specjalna „Instrukcja”. Dokument ten zawiera szczegółowy program formacyjny, jaki od 1 marca będzie obowiązywał w naszym Kościele lokalnym.
Zasadniczą częścią Instrukcji są praktyczne wskazania dotyczące tzw. etapów przygotowawczych do zawarcia sakramentu małżeństwa. Składa się na nie: przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie. Należy je pojmować i realizować jako proces stopniowy i ciągły.
Pierwszy etap, nazywany przygotowaniem dalszym, rozpoczyna się w dzieciństwie i kontynuowany jest na wszystkich etapach szkolnych i katechetycznych. Polega na pomocy dziecku w prawidłowym dojrzewaniu do pełni człowieczeństwa. Zadanie to powinno być realizowane w rodzinie, szkole, poprzez katechizację i w grupach rówieśniczych.
Przygotowanie bliższe, etap drugi, adresowany do młodzieży ponadgimnazjalnej, ma pogłębić zdrową naukę o małżeństwie i rodzinie oraz wprowadzić w życie wspólnotowo-liturgiczne. Szczególnie ważna jest tu katechizacja w klasach maturalnych, która w naszej diecezji od wielu już lat przybrała formę szkolnego kursu przedmałżeńskiego.
O ile przygotowanie dalsze i bliższe jest wspólne dla innych diecezji, o tyle etap trzeci – przygotowanie bezpośrednie – jest poniekąd oryginalną, autorską propozycją naszego Kościoła lokalnego. Uwzględnia jego realia i specyfikę oraz współczesne zagrożenia wobec małżeństwa i rodziny.
Etap ten rozpoczyna się od momentu spotkania kandydatów do małżeństwa z duszpasterzem w kancelarii parafialnej przynajmniej na trzy miesiące przed ślubem, a kończy się z chwilą zawarcia sakramentu małżeństwa. Realizowany on będzie w ramach tzw. „Spotkań dla Narzeczonych”. Specjalne katechezy przedślubne, prowadzone przez duchownych i świeckich, dotyczyć będą między innymi sakramentalności małżeństwa, budowania więzi małżeńskiej, analizy treści przysięgi małżeńskiej, odpowiedzialnego rodzicielstwa, oraz apostolstwa rodziny. W ramach przygotowania bezpośredniego przewidziane są również wizyty w Poradni Życia Rodzinnego.
Pierwszorzędnym celem zaproponowanych działań jest odkrycie piękna drogi małżeńskiej i rodzinnej, ukazanie wielkości powołania do miłości i służby życiu. Nade wszystko chodzi jednak o obudzenie, względnie ożywienie wiary wśród tych, którzy zamierzają zawrzeć sakramentalny związek małżeński.
Zależy mi więc bardzo na odnowieniu wśród ludzi młodych religijnej świadomości, iż małżeństwo chrześcijańskie jest sakramentem, który zanurza małżonków w Chrystusie, obdarowuje łaską na całe życie. Ta prawda uzdolni ich do właściwego rozpoznawania i reagowania na sprawy trudne.
5. Kochani Diecezjanie! Drodzy Księża! Proponowane rozwiązania zawarte w „Instrukcji o przygotowaniu do małżeństwa i życia rodzinnego w Diecezji Płockiej” zakorzenione są w Magisterium Kościoła i stanowią próbę przełożenia teoretycznych wskazań na praktykę życia duszpasterskiego w naszym Kościele lokalnym. Dlatego zostały one przedstawione i omówione z dekanalnymi duszpasterzami rodzin.
Proszę zatem, aby księża gorliwie podjęli trud wdrażania tych nowych wytycznych w życie swoich wspólnot parafialnych, jak również dekanatów i umiejętnie przekazywali je tym, którzy planują zawrzeć sakrament małżeństwa.
Mam nadzieję, że podjęte kroki, będą realną pomocą dla naszych diecezjan, stanowiąc swoistą duszpasterską tarczę ochronną dla życia rodzinnego i małżeńskiego.
Drodzy Bracia i Siostry!
W progu Wielkiego Postu zapewniam o mojej stałej modlitwie i życzę, aby ten czas pokuty i pojednania przyniósł Wam łaskę powrotu do Bogu bogatego w miłosierdzie, który jest źródłem wszelkiego dobra. Będę prosił Go, aby dał Wam nowe serce i nowego ducha.
Polecam Was wstawiennictwu Świętej Rodziny z Nazaretu i udzielam z serca Pasterskiego Błogosławieństwa w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.
Płock, 11 lutego 2010 r. , we wspomnienie NMP z Lourdes
Wasz biskup Piotr