W popularnym ujęciu duszpasterstwo rodzin oznacza różne formy troski Kościoła katolickiego w Polsce o małżeństwo i rodzinę. Jest ono normowane następującymi dokumentami, wydanymi przez Konferencję Episkopatu Polski:
- Instrukcja Episkopatu Polski dla duchowieństwa o przygotowaniu wiernych do sakramentu małżeństwa i o duszpasterstwie rodzin (12 lutego 1969 r.);
- Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca przygotowania do małżeństwa i życia rodzinnego oraz wprowadzenia nowego obrzędu sakramentu małżeństwa (11 marca 1975 r.);
- Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim (5 września 1986 r.);
- Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin (1 maja 2003 r.);
- Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie (19 czerwca 2009 r.).
Podkreślenie niektórych dziedzin duszpasterstwa rodzin jest podyktowane nauczaniem Magisterium Kościoła, potrzebą czasu i realnymi możliwościami pastoralnymi. Wśród wielu form tej działalności można wymienić: obronę życia ludzkiego, wychowanie dzieci i młodzieży do życia w rodzinie, przygotowanie do małżeństwa, parafialne i specjalistyczne poradnictwo rodzinne, opiekę nad młodymi małżeństwami, pomoc małżeństwom i rodzinom przeżywającym kryzys duchowy i materialny, tworzenie wspólnot rodzin itp.
Warunki skuteczności duszpasterstwa rodzin
- Wytworzenie świadomości, że troska o rodzinę jest pierwszoplanowym zadaniem Kościoła i państwa w dobie obecnej.
- Rzetelne badania empiryczne aktualnej sytuacji rodziny polskiej.
- Analiza dokumentów Kościoła na temat małżeństwa i rodziny.
- Przygotowanie kompetentnej kadry do pracy w duszpasterstwie rodzin.
- Ścisła współpraca świeckich i księży w tej dziedzinie.
- Profilaktyka i terapia głównych zagrożeń współczesnej rodziny polskiej (aborcja, antykoncepcja, alkoholizm, narkomania, wolne związki, rozwody, bezrobocie).
Opr. na podstawie: B. Mierzwiński. Duszpasterstwo rodzin, w: Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Warszawa-Łomianki 1999, s. 100-101.
Duszpasterstwo rodzin w Polsce
Rada KEP do Spraw Rodziny koordynuje duszpasterstwa rodzin na terenie Polski; jest pomysłodawcą wielu projektów i przedsięwzięć mających na celu wsparcie małżeństwa i rodziny. Organem wykonawczym Rady jest Krajowy Ośrodek Duszpasterstwa Rodzin (KODR).
Poradnictwo rodzinne stanowi uprzywilejowaną dziedzinę apostolatu świeckich, zwłaszcza małżonków. Stąd poradnie parafialne życia rodzinnego są pierwszoplanowym wymogiem duszpasterstwa oferującego pomoc w różnych problemach, (poradnictwo psychologiczne, pedagogiczne, prawne, medyczne, duszpasterskie). Powinny one znajdować się w każdej większej parafii, a tam, gdzie to niemożliwe, w przynajmniej każdym dekanacie.
Dyrektora takiej poradni powołuje biskup diecezjalny, a jej pracami kieruje diecezjalny duszpasterz rodzin.
Potrzeba pomocy rodzinom poprzez tworzenie specjalistycznych poradni powstała w Polsce jako efekt narastających po drugiej wojnie światowej zagrożeń małżeństwa i rodziny (rozwody, zabijanie dzieci nienarodzonych) i coraz trudniejszych nowych wyzwań stających przed rodzinami. Ważne stało się przygotowywanie narzeczonych i małżonków do realizacji odpowiedzialnego rodzicielstwa.
Pierwsze Katolickie Poradnie Rodzinne w Polsce powstawały już na początku lat 50-tych. Dynamiczny ich rozwój przypadł jednak na okres po wprowadzeniu w Polsce w 1956 r. ustawy dopuszczającej zabijanie nienarodzonych dzieci.
Wśród szerokiego zakresu zadań, jakie stoją przed Katolickimi Poradniami Rodzinnymi, należy wymienić szczególnie: ukazywanie właściwego wymiaru miłości małżeńskiej i rodzinnej, w tym czystości przedmałżeńskiej i małżeńskiej; uwrażliwianie na godność każdego człowieka od chwili poczęcia do naturalnej śmierci; kształtowanie postaw prorodzinnych; nauczanie zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa, w tym metod diagnostycznych rozpoznawania okresów płodności małżeńskiej; pomoc w rozwiązywaniu konfliktów małżeńskich, rodzinnych oraz problemów wychowawczych i religijnych. Służy bezpłatną pomocą młodzieży, małżonkom, rodzicom, osobom samotnym poprzez posługę wolontariuszy świeckich (pedagogów, psychologów, prawników i lekarzy oraz przedstawicieli stowarzyszeń i organizacji pozarządowych), młodzieży i kapłanów.
Tekst za: ekai.pl.